Hiperürisemi, kanda yüksek seviyede ürik asit varlığıdır. Bu hastalığın en korkulan semptomu, eklemlerde ürik asit biriktiğinde ortaya çıkan gut atağıdır.
Gut, mümkün olduğunca kaçınılması gereken son derece yüksek ağrıya neden olan bir hastalıktır. Diyetisyen tarafından yönlendirilen iyi bir diyetle, gut ataklarının ortaya çıkmasını önlemek için kandaki ürik asit seviyelerini azaltmak ve durumu kontrol edebilmek mümkündür.
Diyetisyen Serkan Sıtkı Şahin, ürik asidin kanda yükselmesine neden olan faktörleri sıralayarak, ürik asidi vücuttan atmanın yollarını anlattı:
ÜRİK ASİT NEDEN YÜKSELİR?
İnsan organizması çok akıllıdır ve her zaman hayati organlara zarar verebilecek maddelerden kendini korumaya çalışır. Bu nedenle ürik asit kanda çok yüksek olduğunda ve vücut için tehlikeli olabildiğinde, vücut bu fazla ürik asidi hayati organlardan ve özellikle kalpten mümkün olduğunca uzağa gönderir. Peki, nereye? Ekstremitelerin ucuna. Bu şekilde ürik asit, ayak parmaklarının ve/veya ellerin eklemlerinde birikir ve gut hastalığını tetikler. Gut çok ağrılıdır çünkü bir asit tarafından üretildiğinden bir iç yanık meydana gelir.
Ürik asit, endojen (vücudun kendisi yapar) ve eksojen (diyet yoluyla dışarıdan alınır) faktörler nedeniyle yüksek olabilir. Ürik asit metabolizmasının nasıl çalıştığını anlamak için buna yakından bakalım:
Ürik asit, pürinlerden oluşan bir maddedir (bundan sorumlu iki ana madde, Ksantin ve Hipoksantindir). Pürinler vücudun kendisi ürettiği için ortaya çıkabilir, ancak çoğunlukla onları içeren yiyecekler yoluyla alınır. Vücut kendini sürekli yenileme (hücre yenilenmesi) yeteneğine sahiptir, bu nedenle pürinlerin vücudun kendisi tarafından geri dönüştürüldüğü bir iyileşme yolu vardır. Normal olan, pürinlerin bir kısmının organizmanın hücrelerine girmesi ve diğer kısmının ise idrarda ürik asit şeklinde atılmasıdır.
Sorun, ürik asidin idrar yoluyla doğal atılımı yolunun çok zayıf olmasıdır. Bu nedenle fazla ürik asit atılmak yerine kanda kalır ve hiperürisemiye neden olur. Kanda dolaşan ürik asit miktarı sınırlıdır. Bu, iki çok yaygın sorunun ortaya çıkabileceği zamandır:
- İdrarda ürik asidin kristalleşmesi ile böbrek taşı oluşması.
- Eklemlerde ürik asit birikmesi ve gut atağını tetiklemesi.
ÜRİK ASİDİ VÜCUTTAN ATIN
Ürik asidi vücutta ideal seviyelerde tutmakla ilgili birçok faktör dikkate alınmalıdır. Ürik asit oluşumunu etkileyen tüm faktörleri ve aynı zamanda vücuttan atılımını dikkate alarak hareket etmek gerekecektir.
İdrarda ürik asit atılımını artırmak için:
İdrarın pH'ı: Yapılan diyete ve hatta alınan ilaçlara bağlı olarak idrarın pH'ı değişebilir. Peki, pH ürik asidi azaltmayı nasıl etkiler? pH asit ise küçük bir miktar ayrıştırılır (15mg/dl) ve böbrek taşı oluşumu ve kanda ürik asit düzeylerinin artması tehlikesi vardır. Bununla birlikte, bazik veya nötr bir pH'ta, idrarla atılacak ürik asidi çözündürme yeteneği on ile çarpılabilir (150-200mg/dl'ye kadar). Günümüz toplumunda alışılmış yemek yeme şekli idrarı çok asidik yapar. Bu sorunun çözümü, yiyeceklerin ve her birinin yenen miktarlarının iyileştirilmesi yoluyla alışkanlıkların değiştirilmesidir.
Kalori Kontrolü: Yeterli ve dengeli bir diyet izlenmelidir. Zayıflama diyeti yapılıyorsa kişinin ürik asit seviyelerini yükseltebileceğinden diyetisyen tarafından çok kapsamlı bir kontrol yapılmalıdır. Neden mi? Kilo verirken vücut keton cisimleri üretir. Bunlar idrarın pH'ını asitleştirir ve ayrıca idrar yoluyla atılacak olan ürik asit ile rekabet eder. Bu nedenle, eğer hiperürisemi çekiyorsanız, aralıklı oruç, çok uzun süre yemek yememek veya bir profesyonel tarafından kontrol edilmeyen bir kilo verme diyetine devam etmek tehlikelidir.
Kandaki ürik asit seviyelerini kontrol etmenin en etkili yolu, sakatat etleri gibi daha fazla pürin içeren gıdaları diyetten çıkarmaktır. Genel olarak, kolesterol içeren gıdaların çoğu aynı zamanda pürin de içerir. Çok nadir zamanlarda bile dikkat etmemek gut atağının tetiklenmesi için yeterlidir.
YÜKSEK ÜRİK ASİT DİYETİ
Kandaki ürik asit seviyesini düşürmek isteyen kişi için diyet karmaşıktır ve çelişkili olabilir. Bir yandan organizmayı ürik asidin idrar yoluyla atılmasını desteklemek için bazlaştırmak ve diğer yandan pürin bakımından zengin gıdalardan kaçınmak zor olabilir. Pratikte bu karmaşıktır, çünkü bu işlevlerden biri için faydalı olabilecek bazı gıdalar diğeri için faydalı olmayabilir.
Gıdalardaki pürin miktarı dikkate alınmalıdır ve fazla pürin içeren gıdalardan uzak durulmalıdır:
800 - 150 mg / 100 gr arasında pürin içeren gıdalar: Sakatat etleri, sosisler, küçük balıklar (bütün yenmiş), kabuklu deniz ürünleri (iç organlarda, kafalarda...).
150 - 70 mg / 100 gr arasında pürin içeren gıdalar: Kırmızı etler, fasulye, mercimek, büyük yağlı balıklar.
70 - 50 mg / 100 gr arasında pürin içeren gıdalar: Beyaz etler, yukarıda adı geçmeyen diğer baklagiller (nohut, beyaz fasulye, soya fasulyesi, bezelye), karnabahar, kuşkonmaz, ıspanak ve mantar.
50 - 0 mg / 100 gr arasında pürin içeren gıdalar: Süt ürünleri, yukarıda adı geçmeyen sebzeler, kökler, yumrular, tahıllar, meyveler.
Kaçınılması gereken yiyecekler çoğunlukla ekmek, şeker ve un, kırmızı et, organ etleri ve kabuklu deniz ürünleri gibi gıdalardır.
İzin verilen, ılımlı tüketilebilecek ve yasaklı gıdalar şu şekildedir:
İzin Verilen
- Doğal ve kabuklu meyveler,
- Sebzeler ve yeşillikler,
- Yağsız süt, yağsız yoğurt ve az yağlı peynirler,
- Kahve ve çaylar,
- Zeytinyağı, kestane, ceviz, fıstık, badem.
Ilımlı Tüketim
- Bezelye, fasulye, soya fasulyesi, mısır, mercimek, nohut,
- Kuşkonmaz, karnabahar, ıspanak,
- Mantar,
- Tam buğday ekmeği, esmer pirinç, buğday kepeği, yulaf ezmesi gibi tam tahıllar,
- Tavuk ve hindi gibi kümes hayvanları,
- Sardalya, ton balığı ve hamsi gibi balıklar,
- Yumurtalar,
- Kırmızı et,
- Doğal meyve suları.
Yasaklı Gıdalar
- Paketli soslar, et ve tavuk suları,
- Sosis, jambon, salam gibi işlenmiş etler,
- Karaciğer ve böbrek gibi sakatatlar,
- Ekmek, pirinç, makarna ve beyaz buğday unu,
- Şeker, tatlılar, dondurma, şekerli içecekler ve paketli meyve suları,
- Alkollü içecekler, özellikle bira,
- Yengeç, karides, midye ve havyar gibi deniz ürünleri.
Meyve, sebze, iyi yağlar ve tam tahıl alımınızı artırmanız önemlidir. Kandaki ürik asit çok yüksek olduğunda veya gut atakları meydana geldiğinde tavuk, kırmızı et ve yumurta gibi ölçülü olarak yenmesi gereken yiyeceklerin geçici olarak diyetten çıkarılması gerekebilir.
Ürik asit artışı ile ilişkili olduğu için domates tüketiminden kaçınılması tavsiye edilse de bu ilişkiyi doğrulayan herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Domates, ürik asidin dengelenmesine yardımcı olan C vitamini ve antioksidanlar açısından zengin, sağlıklı bir besindir. Bu nedenle, domates alımı ile gut ataklarının ortaya çıkması veya kötüleşmesi arasında doğrudan bir ilişki bulamayan kişiler tüketmeye devam edebilirler.
Bir başka efsane de turunçgillerin kanı asitlendirerek ürik asidi artırdığını düşünmektir. Meyvelerin asitliği, yiyeceklerde bulunandan daha güçlü olan mide asidi tarafından nötralize edilir. Vücut tarafından emilen turunçgillerdeki asitler kanın asitliğini bozmaz ve ürik asidi kötüleştirmez.
HİPERÜRİSEMİ İÇİN BESLENME ÖNERİLERİ
- Meyvelerin içerdiği şeker olan fruktoz vücut tarafından metabolize edildiğinde ksantine (pürin) dönüştüğü için aşırı tüketilmemelidir.
- Yemek pişirmek ve yemek hazırlamak da önemlidir. Pürinler suda çözünür. Bu ne anlama geliyor? Küçük kesilir, ıslatılır ve bol su ile kaynatılırsa yiyeceklerin pürin içeriği nasıl olur? Pürinler suya geçeceğinden, balık veya et ile yapılan yemeklerde et sularını almaktan kaçınmak gerekir.
- Su ve sıvı alımı artırılmalıdır. Günde 2-2,5 litre sıvı alımı önemlidir. Doğal ve şekersiz bitki çayları ve su, bu miktarlara ulaşmanıza yardımcı olabilecek iyi seçeneklerdir.
- Doğru kiloyu korumak ve obeziteden kaçınmak da çok faydalıdır, çünkü vücut ideal ağırılığında olduğunda daha az ürik asit üretir.
- Uzun süre açlıktan kaçının. Öğünleri gün içine iyi dağıtın ve en az 3 ana öğün yapın.
- Hiperürisemiden muzdarip insanlar için düzenli olarak yosun ve fındık tüketmek şiddetle tavsiye edilir.
- Tuz tüketimini sınırlayın veya tamamen ortadan kaldırın.
- Alkolden uzak durun.
- Karpuz, salatalık ve kereviz gibi idrar söktürücü yiyecekleri tercih edin.
- Karaciğer, böbrek ve taşlık gibi pürin bakımından zengin yiyecekleri yemekten kaçının.
- Şekerli içecekler, kurabiyeler, dondurma veya hazır yiyecekler gibi çok şeker içeren paketli ürünlerin tüketimini azaltın.
- Portakal, ananas ve kivi gibi C vitamini içeren gıdaların tüketimini artırın.
- Kilo ve yeterli ürik asit seviyelerini korumak esas olduğundan, düzenli olarak egzersiz yapın.
Diyet, kandaki ürik asidi düşürmek için dikkate alınması gereken önemli bir faktördür. Bunun için diyet uzmanının rolü kilit unsurdur.
Daha Fazla Yorum Yükle
0 Yorum Yapılmış