D vitamini, tıp dilinde kalsiferol adıyla bilinen, yağda çözünen ve yağ dokusunda depolanan bir vitamin çeşididir. D2 ve D3 olarak iki tipi bulunur. Güneşten ve besinlerden aldığımız D vitamini karaciğer ve böbreklerde daha yararlı kimyasallara dönüştürülür.
Sağlıklı kemikler oluşturmak ve kemik sağlığını korumak için vücudumuzun D vitaminine ihtiyacı vardır. Bunun esas nedeni, kemiğin birincil bileşeni olan kalsiyumun ancak D vitamini varlığında vücut tarafından emilmesidir.
Aynı zamanda fosforun emiliminde de aktif rol oynar. Güneş ışınlarının, ciltteki bir kimyasalı aktif bir vitamin (kalsiferol) formuna dönüştürmesiyle D vitamini üretiriz.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ NEDENLERİ
Modern yaşam biçimimiz D vitamini eksikliğine neden olmaktadır. Yalnızca bir yüzyıl önce insanlar daha çok açık havada bulunup daha çok güneş ışığından yararlanabilirken, günümüzde kapalı işyerleri, evlerde vakit geçirmek, açık hava aktivitelerinin azalması ciddi D vitamini eksikliğine neden olmaktadır.
Yapılan araştırmalar çocuklarımızın, mahkumlardan daha az güneş ışığına çıkarıldığını göstermiştir. Korona salgını dönemi de evde geçirilen zamanı çok arttırmıştır. Neredeyse hiç güneş ışığı görmeyen modern insan D vitamini eksikliği çeker olmuştur.
Ayrıca bazı genetik ve metabolik hastalıklarda, diyette yeterince D vitamini alınmadığı durumlarda eksiklik tablosu oluşmaktadır.
Özellikle çocukluk çağında kemik gelişimi için vazgeçilmez olan D vitamini aynı zamanda kas zayıflığına karşı vücudu korur, kalp atışının düzenlenmesinde etkilidir, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, tiroid fonksiyonları ve normal kan pıhtılaşması için gereklidir.
Ayrıca diyabete,obesiteye ve kansere karşı koruyucu etkilerinin olduğu düşünülmektedir.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ
Vücut ağrısı, halsizlik, yürüme güçlüğü, kemik ağrısı, saç dökülmesi, baş ağrısı, depresyon, değişken ruh hali, uykusuzluk, gözaltı morlukları, aşırı terleme, kilo vermede güçlük çekme, sürekli üşüme gibi belirtiler görülebilir.
D vitamini eksikliği çeşitli hastalıklara ve gelişim bozukluklarına neden olur. Çocukluk çağında kemik gelişimini bozar, raşitizm denilen kemik hastalığına neden olabilir. Yetişkinlikte ise bariz D vitamini eksikliği osteomalasi hastalığına ve kemik erimesi de denilen osteoporoza yol açar.
Çözüm öncelikle güneş ışığından azami oranda yararlanmaktır. Giysiler, pencereler, belli bir faktörün üzerindeki güneş koruyucular güneş ışığının yeterince emilmesine engel olur. Güneşin zararlı etkilerini de göz önünde tutarak belli saatlerde açık havada bulunmak gerekir. Bebek, çocuk ve yaşlıların yeterince güneşlenmesi sağlanmalıdır. Tüketilen besinlerin D vitamini açısından zengin olmasına da dikkat etmek gerekir.
Eksikliğinin saptandığı durumlarda diyete takviye olarak çeşitli D vitamini preparatları doktor tavsiyesiyle kullanılmalıdır.
Daha çok açık hava faaliyetleri, daha çok güneş ve D vitamininden zengin gıdalarla beslenmek bizi D vitamini eksikliğinden koruyacaktır.
GÜNLÜK D VİTAMİNİ İHTİYACI
Yaşlanmayla birlikte ciddi olarak kemik dansitesi ve miktarı düşer. Bu da ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Hayat döngümüzün her aşamasında D vitaminine ihtiyaç duyarız.
D vitamininin %95 ini güneş ışınlarından %5 ini besinlerden alırız. Başta süt ve süt ürünleri olmak üzere; karaciğer, balık, balık yağı, yumurta ve mantar zengin D vitamini kaynaklarındandır. Önerilen günlük miktarlar ise;
12 aya kadar çocuklar için 400 IU 1-70 yaş arası 600 IU 70 yaşın üzerindeki kişiler için 800 IU seviyelerindedir. Gebelikte, çocuklukta ve yaşlılıkta D vitamini gereksinimleri farklılık gösterir.
KORONAVİRÜS VE D VİTAMİNİ
Covid-19 salgını ile savaşan tıp dünyası, güçlü bağışıklık sisteminin önemi konusunda hemfikir. Bu süreçte D vitamini, önemini bir kez daha kanıtladı.
D vitamini, virüslerin yıkımına yol açan bir takım maddelerin salınımını arttırmasıyla bağışıklık savunmasını güçlendirerek, virüslerin öldürülmesine yardımcı oluyor. Buna gerekçeyse Covid-19'un en çok etkili olduğu ileri yaştaki kişilerde aynı zamanda D vitamini eksikliğinde paralellik görülmesi
Covid-19 virüsünün hücreye bağlandığı reseptör olan ACE2 reseptörünün, bu viral enfeksiyonun karmaşık belirtilerinin gelişmesinde koruyucu bir rol oynuyor.
D vitamini, bağışıklık sistemini düzenlenmesi ve insan vücudunda oluşan inflamasyonları azaltması ile virüsün daha hafif seyretmesini sağlıyor.
D VİTAMİNİ İÇEREN BESİNLER
İçinde D vitamini olan besinleri merak edenler için işte D vitamini içeren yiyecekler:
Süt, ayran, kefir, peynir ve yoğurt Tereyağı Ton balığı Somon Uskumru İstridye Karaciğer Yumurta sarısı Tatlı patates Balık yağı Mantar Maydanoz Yonca Isırganotu Yulaf
Dr Gülsüm UYSAL
Daha Fazla Yorum Yükle
0 Yorum Yapılmış