Dünyanın en ölümcül 10 viral hastalığı

Viral hastalıklar çok eski zamanlardan beri var olmuştur ve halihazırda onlardan biriyle, koronavirüs salgınıyla savaşıyoruz. Teknolojik ve tıbbi gelişmelerle, tarihteki en şiddetli virüslerden bazılarını önlemenin ve onlarla savaşmanın bir yolunu bulduk.

Ancak, bunun bir sonu yok gibi görünüyor ve farklı, yeni virüsler ortaya çıkmaya devam ediyor ve her zamankinden daha fazla hasara yol açıyor.

Dünyanın en büyük katili, dünyadaki toplam ölümlerin yüzde 16'sından sorumlu olan kalp hastalıklarıdır. Ancak zaman zaman olan salgınlar da oldukça büyük yıkımlara yol açmıştır.

İşte dünyanın en ölümcül 10 viral hastalığı:

KORONAVİRÜS

Koronavirüs veya daha yaygın kullanımıyla COVID-19, bir buçuk yılı aşkın süredir aramızda var olan bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. Hafif, orta ila şiddetli enfeksiyonlar arasında değişebilir ve hızlı bir şekilde önlem alınmazsa hastaneye yatış ve ölümlere yol açabilir.

Virüsün en tehlikeli yönlerinden biri, öngörülemezliği ve önemli oranda mutasyona uğrama yeteneğidir. Şu anda, Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre, dünya çapında DSÖ'ye bildirilen 4 milyon 874 bin 764 ölüm ve 239 milyon 113 bin 423 onaylanmış COVID-19 vakası var.

MERS

Koronavirüsler, hem hayvanlarda hem de insanlarda bulunan ve yalnızca COVID-19 veya SARs-COV-2 virüsü ile sınırlı olmayan büyük bir virüs ailesidir. Ayrıca MERS gibi ciddi hastalıklara da neden olabilir.

İlk olarak 2012'de tanımlanan MERS, DSÖ'ye göre dünya genelinde 2 bin 499 kişiye bulaştı ve 861 ölüme neden oldu. MERS yüzde 37,2 gibi yüksek bir ölüm oranına sahipken bu oran COVID-19 için yüzde 2 ila 3.

Semptomları ateş, öksürük ve ishali içerir. Pnömoni yaygındır. Bununla birlikte, bazı asemptomatik vakalar da vardır. Bugüne kadar spesifik bir aşı veya tedavi bulunamamıştır. Sadece hastanın durumuna göre destekleyici tedavi uygulanabilir.

SARS

SARS ile ilişkili bir koronavirüsün neden olduğu şiddetli akut solunum sendromu (SARS) da salgın boyutunda ölümlere yol açmıştır.

Hava yoluyla bulaşabilen SARS, havada asılı kalabiliyor ve bulaşıcılığını sürdürebiliyor. Ayrıca, kirlenmiş yüzeyler de yayılmasına yardımcı oluyor. Semptomlar hafif ateş, titreme, baş ağrısı, halsizlik ve kas ağrısına kadar gidebilen SARS hastalığında şiddetli vakalarda ventilasyona ihtiyaç duyulabiliyordu.

İlk vakalar Kasım 2002'de Çin'in Kanton Eyaletinde ortaya çıkmış ve daha sonra Şubat 2003'ün sonlarında komşu ülkeler Hong Kong ve Vietnam'a yayılmıştır. SARS daha sonra 2004'te Amerika, Avrupa ve Asya'da 12'den fazla ülkeye ulaşmıştır.

SARS bu dönemde 8 bin kişiyi enfekte etmiş ve 800'den fazla ölüme neden olmuştur. Onaylanmış bir tedavisi veya aşısı yoktur.

EBOLA

İlk Sudan Cumhuriyeti ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde aynı anda meydana gelen Ebola salgını, dünyanın dört bir yanından doktorları ve bilim insanlarını alarma geçirdi.

Hastalığın kan veya diğer vücut sıvıları veya enfekte insan veya hayvanlardan alınan dokularla temas yoluyla yayıldığı bilinmektedir. DSÖ verilerine göre, Ebola vakalarında ölüm oranı yüzde 50 civarındadır. Vaka ölüm oranları geçmiş salgınlarda yüzde 25 ila 90 arasında değişmiştir.

2014 ve 2016 yılları arasında meydana gelen Ebola salgınının yıkıcı bir sonucu olmuş, 28 bin kişi enfekte olurken 11 bin 300 kişi ölmüştü. Salgın Gine'de başlamış ve Liberya, Sierra Leone, Nijerya, Senegal, Amerika Birleşik Devletleri, İspanya, Mali ve İngiltere'ye yayılmıştı. DSÖ, 29 Mart 2016'da uluslararası öneme sahip halk sağlığı acil durumunun sona erdiğini ilan etmişti.

Henüz virüsü gözle görülür şekilde yok edebilen onaylanmış bir tedavi yok, ancak aşı çalışmaları devam ediyor. Şimdilik, bazı palyatif ilaçlarla hızlı bakım, hastanın hayatta kalma şansını artırıyor.

HIV/AIDS

İlk olarak 1976'da Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde tanımlanan AIDS, insan immün yetmezlik virüsünün (HIV) neden olduğu kronik bir durumdur. Tedavisi olmayan, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir hastalıktır. Bununla birlikte, önleme, teşhis, tedavi ve bakımdaki gelişmeler sayesinde HIV enfeksiyonu yönetilebilir bir tıbbi durum haline gelmiştir.

DSÖ raporlarına göre, HIV/AIDS nedeniyle şimdiye kadar 36 milyon insan hayatını kaybetmiştir.  Şu anda 31 ila 35 milyon arasında AIDS'li insan olduğu tahmin ediliyor. HIV ile yaşayan insanların büyük çoğunluğu nüfusun yüzde 5'inin, yani yaklaşık 21 milyon kişinin enfekte olduğu Sahraaltı Afrika'da bulunuyor.

Farkındalık arttıkça, HIV'i çok daha yönetilebilir hale getiren yeni tedaviler geliştirilmiştir.

DOMUZ GRİBİ (H1N1)

A, B, C ve D tipi olmak üzere 4 tip mevsimsel influenza virüsü vardır. Hem A hem de B tipi DSÖ'ye göre mevsimsel salgınlara neden olur.

A tipi influenza virüsü, domuz gribi olarak da bilinen H1N1 gribi, 2009 baharında ortaya çıkan çeşitli grip virüsü suşlarından biridir. H1N1 virüsünün, daha önce hayvanlarda veya insanlarda tanımlanmayan benzersiz bir grip genleri kombinasyonu içerdiği biliniyor. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'ne (CDC) göre, virüs dolaştığı ilk yıl boyunca dünya çapında 150 bin ila 575 bin ölüme neden olmuştur.

KUŞ GRİBİ

Çoğu kuş gribi virüsü insanları etkilemez. Ancak bazıları zoonotiktir; yani insanları enfekte edebilir ve hastalığa neden olabilirler. En iyi bilinen örnek, yüzlerce insanı enfekte eden ve sayısız ölüme neden olan A H5N1 ve A H7N9 suşlarının kuş gribi virüsleridir.

1997 yılında, Hong Kong'da kümes hayvanlarında meydana gelen bir salgının ardından A H5N1 virüsünden etkilenen ilk insan vakaları rapor edilmiştir. Bu salgın, sorunun kaynağı olarak kabul edilen adadaki tüm tavukların katledilmesine yol açmıştır. O zamandan beri bu virüs Afrika, Asya, Avrupa ve Orta Doğu'da 50'den fazla ülkede tavuk ve kazlarda tespit edilmiştir.

A H7N9 virüsü tarafından insanlarda enfeksiyon vakaları ilk kez Mart 2013'te Çin'de rapor edilmiştir. O tarihten bu yana bu virüs tarafından yıllık olarak enfeksiyon salgınları olmuştur. 2013 ve 2017 yılları arasında yaklaşık bin 565 kişiye A H7N9 virüsü bulaşmış ve enfekte olanların yüzde 39'u ölmüştür.

Bazı antiviraller kuş gribi virüsüne karşı savaşmak ve insanların hayatta kalma şanslarını artırmak için kullanılmıştır.

KIZAMIK

Kızamık, bir virüsün neden olduğu ve öksürük, hapşırma ve yakın temas yoluyla yayılan oldukça bulaşıcı, ciddi bir hastalıktır. Havada iki saat hayatta kalabilir ve o kadar bulaşıcıdır ki, enfekte olmuş bir kişinin etrafındaki insanların yüzde 90'ına kadarı hastalığa yakalanır. Dünyadaki çok sayıda çocuğa 0-1 yaş arası güvenli ve etkili bir aşı verilmektedir.

Ancak kızamık, özellikle Afrika ve Asya'da, 2018'de 140 bin kişiyi öldürerek hala ölümcül olmaya devam ediyor. Bu ölümlerin yüzde 95'inden fazlası kişi başına düşen gelirin düşük ve sağlık altyapısının zayıf olduğu ülkelerde meydana geliyor.

NİPAH

1998 yılında Malezya'da tanımlanmıştır. O zamandan beri her yıl Güney Asya'da ortaya çıkmıştır ve DSÖ'nün olası bir salgın için yakından izlediği enfeksiyonlardan biridir. En son salgın, 2018 yılında 17 kişinin hayatını kaybettiği Hindistan'da meydana gelmiştir.

Vericisi, Pteropodidae familyasından bir meyve yarasasıdır, ancak domuzlar gibi diğer hayvanlar ve hatta kontamine yiyecekler yoluyla da insanlara bulaşabilir. İnsanlar arasında da bulaşma vardır.

DSÖ'ye göre bu virüsün ölüm oranı yüzde 40 ila 75 arasında değişmektedir. Ebola gibi diğer salgınlar kadar ölümcül olabilir. İnsanlar veya hayvanlar için özel bir tedavi veya aşı yoktur.

MARBURG KANAMALI ATEŞİ

Bu hastalık ilk olarak 1967'de Marburg ve Frankfurt'ta (Almanya) ve Belgrad'da (Sırbistan) iki eş zamanlı salgından sonra tanımlanmıştır. Hastalık, Uganda'dan ithal edilen Afrika yeşil maymunlarıyla yapılan laboratuvar araştırmalarıyla ilişkilendirilmiştir. Virüs, meyve yarasaları (Rousettus aegyptiacus) tarafından insanlara bulaşır ve insandan insana, enfekte kişinin kan veya salgılarıyla doğrudan temas yoluyla yayılır.

Marburg virüsü şiddetli ateşe neden olur. 1980 ve 2014 yılları arasında Angola, Kenya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Güney Afrika (yakın zamanda Zimbabve'ye seyahat etmiş bir kişide) ve Uganda'da salgınlar ve vakalar bildirilmiştir.

Tedavisi geliştirilme aşamasındadır.