Sosyal ağlarda leziz yemeklerin görüntülerini görmediğimiz günler nadirdir ve ilk bakışta açlığı uyandırmak için gerekli aromadan yoksun olmalarına rağmen, beynimiz görsel olarak yemekle ilgili duyusal bir deneyim yaşamak için üzerine düşeni yapar.
Yeni bilimsel kanıtlara göre gastronomik ikonografi, yani yemek fotoğrafları yediğimiz yiyecek miktarı da dahil olmak üzere yeme alışkanlıklarımızı etkileyebilir. Bazı uzmanlar, gıda görsellerinin sağlıklı alışkanlıkları teşvik etmek, obeziteyi önlemek veya yeme bozukluklarıyla mücadele etmek için faydalı olabileceğine inanıyor, ancak bazıları da bu fotoğrafların ölçüsüz yemeyi tetiklediğini düşünüyor.
2000 yılında ilk kameralı cep telefonlarının ortaya çıkmasından bu yana yayılmaya başlayan dijital gıda konusunda çok çeşitli çalışmalar var. 20 yıl sonra bu cihazlar, egzotik tariflerin, beslenme alışkanlıklarının ve sosyal ağlar aracılığıyla boş zaman gösteriminin popülerleştirilmesinde özgün bir katkıda bulunan faktör olarak öne çıktı. Gerçek şu ki, özellikle sunum olağanüstü olduğunda, yediklerimizi fotoğraflama alışkanlığı yerleşti. Aşçının yaptığı yemeklerin estetiği, tıpkı fotoğrafçının çektiği mutfak fotoğrafları gibi, artık her iki sanatın da hayranlarının ulaşabileceği bir yerde.
BESLENME ALIŞKANLIKLARI TAKLİT EDİLİYOR
TV (yemek pişirme kanalları, şef yarışmaları...), yemek tarifleri kitapları ve özellikle internet (çevrimiçi kurslar, bloglar, sağlık siteleri vb.) sosyal ağlarda özel bir patlama ile dijital yiyecekler oldukça yaygınlaştı. Son zamanlarda, cep telefonuyla paylaştığımız yemek görüntüleri, koronavirüs salgınının getirdiği kısıtlamalarından daha da arttı.
Sanal gıda ortamı, beslenmeyle ilgili konularda her zaman yararlı bir rol oynamayan influencer'ların çoğalmasıyla büyüyor. Aston Üniversitesi (Birleşik Krallık) tarafından 2020 yılında yapılan bir araştırma, sosyal medya kullanıcılarının takip ettikleri kişilerin beslenme alışkanlıklarını taklit ettiğini doğruladı.
Cep telefonu kamerasıyla çekilen fotoğrafların yeme davranışını nasıl etkilediğine dair çok fazla spesifik çalışma yok. Bazı araştırmacılar, yiyecekleri fotoğraflamanın, onu tüketme deneyimini iyileştirebileceğini ya da bir yemeğin görüntüsünü yakalamanın onu tatma zevkini arttırdığını iddia ediyor. 2016'da yapılan 2 bilimsel araştırma, yemekten önce fotoğraf çekenlerin yemeği daha iyi tattığını ve daha iyi notlar verdiğini ya da en azından deneyimi daha keyifli olarak tanımladığını öne sürdü.
YEMEK FOTOĞRAFLARI İŞTAHINIZI AÇAR MI?
Aarhus Üniversitesi (Danimarka) Gıda Bilimleri Bölümü'nde araştırmacı olan Tjark Andersen, gıda fotoğraflarının sağlıklı beslenme davranışları üzerindeki etkisi konusunda bugüne kadarki en kapsamlı incelemeye öncülük ediyor. Dijital gıdanın yeme alışkanlıkları üzerindeki etkisi hakkındaki hipotezleri birkaç hafta önce Frontiers in Psychology'de (2021) yayınlandı. Grubu, hem gerçek gıda hem de dijital gıda ile ilgili fizyolojik ve psikolojik yönleri ve aynı zamanda sağlıklı alışkanlıkları optimize etmenin ve obeziteyi önlemenin anahtarlarını anlamaya çalışarak gıdaların dijital görüntülerinin nasıl görüldüğünü, oluşturulduğunu ve paylaşıldığını analiz etti.
Bu araştırmacılar, fotoğrafik kompozisyon gibi estetik faktörlerin müdahale edebileceği yeme davranışı ile dijital gıdayı düşünmeyi ilişkilendiren biyolojik mekanizmayı ele aldı. Bazı yazarlar, gıda resimlerine bakmanın, gerçek gıdayı gördüğümüzdekiyle aynı tat sistemini, yani benzer fizyolojik tepkileri harekete geçirdiğini gözlemledi. Bu teoriye karşı çıkanlar olsa da Danimarkalı grup, bu tepkilerin duyumların türü ve yoğunluğu açısından benzer olmasının makul olduğunu düşünüyor.
Bilimsel topluluk, dijital gıdanın yeme davranışı ile etkileşimini aydınlatmak için fizyoloji, biyometri ve nöroloji üzerine daha fazla araştırma talep ediyor. Paylaşılan fotoğrafların türü, neden paylaşıldığı ve bunları paylaşan kişiyi nasıl etkileyebileceği konusunda yeterli veri yok.
Sosyal medyada yemek fotoğraflarının paylaşılmasının sebeplerinden birinin de sosyal destek olduğu biliniyor. Bazı uzmanlara göre, dijital platformlar duygusal destek yoluyla yeme bozukluklarından kurtulmaya yardımcı olabilir.
HARİKA BİR DİJİTAL BÜFE: SOSYAL AĞLAR
Instagram ve yemekle ilgili diğer sanal mekanlar, devasa dijital büfeler olarak ikiye katlanıyor. Sosyal ağlar hoş görüntülü yiyecekler ve aşırı tüketimi teşvik eden büyük porsiyon yiyeceklerle dolu. Çeşitli gıdaların daha yüksek alımı teşvik ettiği ve küresel olarak enerji tüketimini artırdığı gösterilmiştir. Andersen, "Instagram gibi yiyecek görüntüleme platformları, yiyecek alımını kontrol etmek için her türlü bireysel çabayı sabote edebilecek optimal iştah uyarımı sunuyor." diye uyarıyor ve bunun, sergilenen yiyecek türleri, çeşitliliği ve porsiyonların boyutu nedeniyle meydana geldiğini vurguluyor. Bu nedenle bu Andersen, aşırı yemek yemekten endişe eden insanların sosyal medyada yemek görmekten kaçınması gerektiğine inanıyor.
Öte yandan, yiyecekleri fotoğraflamak, sağlıksız yiyeceklerin benlik saygısı üzerindeki olumsuz etkisini iyileştirebilir ve böylece uzun vadede daha sağlıklı seçimler yapma olasılığını artırabilir. Danimarkalı araştırmacılar, "Yemek fotoğrafçılığı, insanların sorumluluk duygusunu artırmak ve daha iyi yemek seçimlerini teşvik etmek için umut verici bir yöntem olacaktır." diyorlar ama nasıl uygulamaya geçirilir?
Burada hafıza, uzun süreli tüketimin düzenlenmesinin önemli bir bileşeni olarak devreye girecektir. Örneğin, amnestiklerin (kısmi ve tam hafıza kaybı hastalığı olanlar), tok olmalarına rağmen, bir öncekini artık hatırlamadıkları için dakikalar sonra tam bir öğün daha yiyebilecekleri bilinmektedir. Bununla birlikte, obez kadınlara yönelik bir araştırmaya göre, dikkatli yemek yemek bir sonraki alımda yüzde 30'luk bir azalmaya yol açar.
Birmingham Üniversitesi'nden Eric Robinson, American Journal of Clinical Nutrition'dan (2013) ne yenildiğine dikkat etmek, yiyeceklerin hafızasını oluşturmak ve önceki tüketimleri hatırlamak için pratik yöntemlerin araştırılmasını ve böylece kalori saymadan kilo verilebileceğini savunan ilk kişiler arasındaydı. Andersen, "Bu hafızayı korumanın ideal yöntemi, fotoğrafik bir yemek günlüğü olurdu." diyerek, yemek fotoğraflarının yemek yeme eylemi sırasında mümkün olan en az dikkat dağıtmaya ihtiyaç duyduğunu vurguluyor.
Andersen, bir öğün sırasında çekilen fotoğrafların bir sonraki öğünde (kahvaltı/öğle/akşam yemeği) gözden geçirilmesini tavsiye ediyor, çünkü bu, ne yenileceğini daha iyi seçmeye ve alımı düzenlemeye yardımcı olabilir. Henüz net olmayan şey, bu yöntemin uzun vadede vücut ağırlığını ve yeme davranışını iyileştirip iyileştirmeyeceğidir.
DİJİTAL YİYECEKLER NEDEN PAYLAŞILIYOR?
Bordeaux Business School'da (Fransa) profesör olan Glyn Atwal, insanları dijital gıdayı paylaşmaya neyin yönlendirdiğini araştırdı ve iki tür neden buldu: Deneyimsel nedenler (hazcı gıda deneyimini geliştirmek, başkalarıyla bilgi paylaşırken paylaşmak) ve sembolik nedenler (sosyal statü, benzersizlik, özgüvende büyüme veya kendini olumlu bir çizgide sunma arayışı). Bunlar, gezginleri gastronomik fotoğraflar paylaşmaya iten nedenler üzerine yapılan önceki bir araştırmanın bulgularına benzer bulgulardır.
Toplumun gıda ile sağlıksız ilişkisinin bir belirtisi olarak görülen yemek fotoğraflarının dijital platformlarda yaygınlaşmasının eleştirilmesi için de nedenler var. Bazı yazarlar, fotoğraf saplantısının duyusal deneyimi (tatlar, atmosfer ve sosyal yönler) görsele odaklanmak için değersizleştirdiğini ve diğer duyuları önemsizleştirdiğini söylüyor. Buna ek olarak, yemek fotoğraflarını paylaşma alışkanlığı, insanların yediklerini, hatta onları birincil şekilde yemeye motive eden şeyleri değiştirir.
İngiliz araştırmacı Christopher Turner'a göre Advances in Nutrition (2020), "Yalnızca görsel olarak kendilerini çeken şeyleri yemeyi seçen ve beslenme ya da lezzetlerden ziyade sosyal statü için yemek yiyen insanlar var." diyor. Aslında, dijital yemek ustaları iki gruba ayrılır: Beslenmelerini iyileştirmek için çekici yiyeceklere bakan/fotoğraflayanlar ve çekici bir yemeğin tadını çıkarmak için bunu yapanlar.
AKILLI TELEFONLAR YEME ALIŞKANLIKLARINI BOZUYOR
Yale/Singapur Ulusal Üniversitesi'nde davranış bozuklukları konusunda uzman olan bir grup psikolog ve sinirbilimci, akıllı telefonların yeme alışkanlıklarını bozabileceğini kabul ederek, mobil cihazlardaki kameranın yemek yerken ne kadar kullanıldığını araştırdı.
Araştırmacılar, yiyecekleri fotoğraflayan kullanıcıların daha fazla yediklerini gördü. Bu, iç açlığın iç belirtilerinden çok dış uyaranlara (lezzetli yiyeceklerin görüntüsü) daha fazla tepki verilmesiyle açıklanıyor. Ancak, alınan yiyecek miktarında veya yemekten alınan zevkte bir fark bulamayarak, cep telefonuyla yemek fotoğrafı çekmenin aşırı kilo ve obeziteye neden olan alışkanlıkları destekleyen bir ortamda aşırı etkisi olmadığına karar verdiler.
Araştırmalar, yemeklerinin fotoğrafını çekenlerin hem kahvaltıda hem de öğle ve akşam yemeklerinde porsiyonların boyutunu ayırt edemediklerini bulmuşlardır. Araştırmalara göre bu, bireyin dikkatini yediklerinden uzaklaştıran diğer durumsal faktörleri (çoklu görev, iş arkadaşlarıyla yemek yeme veya dijital ekranları kullanma) hatırlatıyor. Araştırmacılar, sonuçların klinik uygulamada anormal yeme davranışlarına değinildiğinde, cep telefonunun kullanım alışkanlıkları da dahil olmak üzere yeme ortamının izlenmesi gerektiğini belirterek, "Bu, kişinin zamanla kilo almaya yatkın hale getirebilecek bir şeydir." diye belirtiyor.
Daha Fazla Yorum Yükle
0 Yorum Yapılmış