Edebi tür olan mektuplardan artık eser yok

İnternet çağında doğan ve halen 20'li yaşlarını sürenler için mektup neredeyse hiçbir şey ifade etmiyor. Bu sözcük onlar için romanlarda yer alan ve geçmişteki insanların haberleşmelerini anlatan bir kavram.

Sadece Türkiye'nin değil dünya ülkelerinin 20-30 yaş arasındaki gençlerinin çok büyük bir bölümü de neredeyse hiç mektup yazmış ya da okumuş değil.

Beşinci on yılını yaşayan, hayatı süresince üç ayrı yaş kuşağının, modern, postmodern ve bilgi çağı olmak üzere üç ayrı çağın geçişine tanık olmuş kişiler için ise bu sözcük buruk bir nostaljiyi, hüzünlerin, sevgilerin, hasretlerin ve yüreklerin derinliklerinden gelen can yakıcı duyguların sessizce çekilip gitmesini anlatıyor.

HABERLEŞMEDE MEKTUP

Mektubun haberleşme alanında binlerce yıl süren tekeli, William Cooke ve Charles Wheatstone'un 1837'de teller üzerinden elektrik akımı göndererek mesaj iletimini başarması, yani telgrafın icadıyla ortadan kalktı.

Çok geçmeden 1876'da Alexander Graham Bell tarafından telefonun icadı gerçekleştirildi. Mektup için sonun başlangıcı anlamına gelen bu heyecan verici iki teknolojik buluştan sonra hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktı.

İNTERNETİN KEŞFİ...

Artık insanlar acil, önemli ve kısa içerikli mesajların iletimi için çoğu defa telgraf veya telefonu tercih ediyorlardı, ama mektup ile yazışma hala haberleşmenin tahtında oturuyor, insanların beklentilerini, umutlarını, sevgi ve hasretlerini bir yerden bir yere taşımaya devam ediyordu. Ta ki 1990'lara, internetin keşfine kadar...

YAZININ İCADIYLA BAŞLAYAN TÜR

Mektubun kullanımı yazının icadıyla başlar. Mektup, binlerce yıllık insanlık tarihinde haberleşmenin başlıca kaynağı, milletlerarası ilişkilerin yazışma aracı, hükümdarların ve merkezi yönetimlerin taşra ile konuşan dili, seyyahların ve tüccarların hafızası, kültür ve medeniyetlerin irtibat köprüsü, ediplerin ve filozofların çoğu defa ilhamlarını ve görüşlerini yazıya döktükleri bir mecra olmuştur. Tarih dönemlerini ve savaşları başlatıp sona erdiren, siyasette, felsefede, sosyolojide çığır açan mektuplar vardır.

ETKİSİNİ KAYBETTİ

Maddi ve teknolojik ilerlemelerin getirdiği değişim dinamikleri sadece sosyal ilişkileri, yönetim yapısını ve ekonomik süreçleri şekillendirmekle kalmıyor, insanların gündelik hayatlarını, duygu ve düşünce dünyalarını da etkiliyor, değişime uğratıyor.

Bu kapsamda ulaşım ve iletişim teknolojileri geliştikçe, kullanılan araçların hız ve yaygınlıkları arttıkça haberleşmenin eskiden beri taşıdığı zamana ve mekana ilişkin boyutları da derinliğini ve etkisini kaybetti.